Wprowadzenie – zagrożenia dla upraw zbóż

Współczesne rolnictwo zmaga się z wieloma wyzwaniami, wśród których jednym z najpoważniejszych są szkodniki atakujące zboża.

Zmiany klimatyczne, łagodniejsze zimy oraz intensyfikacja produkcji sprzyjają ich ekspansji. Presja ze strony owadów, takich jak mszyce, skrzypionki, ploniarka zbożówka czy lednica zbożowa, może prowadzić do istotnych strat w plonach, zarówno jakościowych, jak i ilościowych. W związku z tym skuteczne reagowanie na obecność szkodników staje się kluczowe dla zachowania opłacalności produkcji zbóż. Jednym z podstawowych narzędzi w ochronie roślin są insektycydy.

Czym są insektycydy i jak działają?

Insektycydy to środki chemiczne lub biologiczne służące do zwalczania owadów. Działają poprzez ingerencję w układ nerwowy, hormonalny lub oddechowy szkodników, prowadząc do ich paraliżu, zahamowania rozwoju lub śmierci. W zależności od mechanizmu działania oraz sposobu aplikacji dzielą się na:

Kontaktowe – działają po zetknięciu z ciałem owada.

Systemiczne – są wchłaniane przez roślinę i działają po spożyciu przez szkodnika.

Fumigacyjne – ich działanie opiera się na parach, które owad wdycha.

Dobór odpowiedniego insektycydu zależy od gatunku szkodnika, fazy jego rozwoju oraz stadium wegetacyjnego rośliny.

Monitoring – podstawa skutecznej ochrony

Zastosowanie insektycydów powinno być poprzedzone starannym monitoringiem pól. Należy regularnie obserwować rośliny, wykorzystując lupy, żółte naczynia, siatki entomologiczne czy pułapki feromonowe. Ważne jest, by nie stosować środków „na zapas”, lecz reagować dopiero po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości danego gatunku. Przykładowo:
dla mszyc w pszenicy próg ten wynosi 5 owadów na kłos,
dla skrzypionek – 1 larwa na źdźbło,
dla lednicy – 20 larw/m².
Monitoring pozwala również dobrać najlepszy termin zabiegu – tak, by insektycyd był jak najbardziej efektywny, a jednocześnie najmniej szkodliwy dla środowiska.

Strategie stosowania insektycydów

W celu zapewnienia skuteczności i ograniczenia ryzyka powstawania odporności szkodników, insektycydy należy stosować zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin (IPM). Obejmuje to:

Rotację substancji czynnych – by zapobiegać uodpornieniu się szkodników.

Zabiegi punktowe – ograniczenie aplikacji tylko do zaatakowanych fragmentów pola.

Łączenie z innymi metodami ochrony – np. agrotechnicznymi (późny siew, uprawa pod osłoną roślin okrywowych) i biologicznymi (ochrona owadów pożytecznych).
Warto również zwracać uwagę na warunki pogodowe podczas aplikacji – deszcz, wiatr czy zbyt wysokie temperatury mogą znacznie obniżyć skuteczność zabiegów.

Najczęściej stosowane insektycydy w uprawach zbóż

W uprawach zbóż najczęściej wykorzystywane są insektycydy z grup chemicznych takich jak pyretroidy, neonikotynoidy oraz preparaty oparte na substancjach biologicznych. Oto kilka przykładów:
Deltametryna (pyretroid) – szybko działający środek kontaktowy, skuteczny przeciwko mszycom i skrzypionkom.
Acetamipryd (neonikotynoid) – działa systemicznie, często używany przeciwko ploniarce i mszycom.
Spinosad – środek biologiczny, uzyskiwany z bakterii glebowych, bezpieczniejszy dla owadów pożytecznych.
Dobór środka powinien być podyktowany aktualnym zagrożeniem i zgodnością z rejestrem stosowania na danej uprawie.

Bezpieczeństwo stosowania i wpływ na środowisko

Choć insektycydy stanowią skuteczne narzędzie w walce ze szkodnikami, ich niewłaściwe użycie może prowadzić do degradacji środowiska, skażenia wód oraz szkód w populacjach owadów pożytecznych, w tym pszczół. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie etykiety środka, stosowanie stref buforowych oraz unikanie zabiegów w czasie kwitnienia zbóż lub w sąsiedztwie roślin miododajnych – https://innvigo.com/insektycydy-na-szkodniki-w-zbozach/.

Podsumowanie – świadome podejście do ochrony zbóż

Ochrona zbóż przed szkodnikami za pomocą insektycydów jest nieodzownym elementem produkcji rolnej. Skuteczność tych środków zależy jednak od wielu czynników – trafnej diagnozy zagrożenia, właściwego terminu aplikacji, odpowiedniego doboru preparatu oraz przestrzegania zasad dobrej praktyki rolniczej. Świadome i zintegrowane podejście do ochrony roślin pozwala nie tylko uzyskać wysokie plony, ale też ograniczyć negatywny wpływ rolnictwa na środowisko.